Hòa Văn: Cái chum

      Tạp văn

      Xưa nay ở quê tôi nhà nào cũng có chum. Chum đúc bằng xi măng dùng để chứa lúa (thóc); bắp; sắn; khoai khô; đường tán... Có thể dùng chum để chứa nước. 

     Thợ đúc chum là thợ có tay nghề kinh nghiệm mới đúc nhanh và đẹp. Nhiều thợ đúc nhiều chum giống y nhau rất đẹp. Muốn đúc một cái chum thợ đúc trước đít chum xong bao ví nan tre chung quanh đổ đất vô nện chặt muốn đúc chum cao bao nhiêu thì đổ đất tới đó rồi tháo dở ví nan tre ra dùng dao gọt cho đất thành cái ruột của chum. Cuối cùng là đắp trét hồ xi măng lên quanh thành cái chum. Dùng giấy bao xi măng lót miệng chum đúc cái nắp chum. Cả tuần sau xi măng chết cứng mới đào xúc đất trong bụng chum ra. 

Chum lớn nhỏ tùy nhu cầu nhưng phải theo khuôn mẫu đít và miệng chum bằng nhau, miệng có nắp đậy gọi là nắp chum, bụng của chum phình tròn đều. Đồ khô để trong chum sẽ được giữ không bị mốc ẩm. 

      Cái chum sắp hàng ở nhà ngang hoặc chái hai bên nhà, nhà sản xuất nông nghiệp nhiều diện tích đúc nhiều chum... Mùa nắng ráo thì không gì khi lũ lụt chum bị nước làm nổi lên gặp sóng gió sẽ nghiêng làm đổ đồ trong chum ra nước ướt trôi mất bởi vậy khi nước lụt đến mức nổi chum thì nhận chum xuống nước cho nước vô đầy chum. 

      Hồi lũ lụt Giáp Thìn 1964 ba tôi về nhà mắc lụt đã xử lý các chum không cho chum nghiêng đổ bằng cách múc lưng bớt chum lúa... chuẩn bị sẵn mỗi chum một đàn dây dừa và một đoạn cây dài hơn đường kính của miệng chum đoạn cây này gọi là cây can, cột một đầu dây dừa vô giữa cây can còn đầu dây móc lên rường nhà khi nước lớn chum nổi là kéo dần nâng chum lên. 

       Nhờ làm vậy toàn bộ đồ trong chum ở nhà không bị đổ ướt hư hỏng. 

      Hòa Văn